Niepozorna czarno-biała okładka przedstawia szesnaście okręgopodobnych, rozlanych kształtów, umieszczonych w jednakowych odległościach od siebie. Zarówno tajemnicze kształty, jak i sam album Andreasa Lutza to efekt ciężkiej, tytanicznej pracy i śmiałego konceptu. Aby stworzyć “Abstract Language Model”, Lutz wytrenował sztuczne sieci neuronowe, “karmiąc” je wszystkimi zestawami znaków reprezentowanymi w standardzie Unicode.
Efekt? Wygenerowanie sztucznych systemów semiotycznych, potencjalnego języka, którym człowiek może porozumiewać się z maszyną. Genialne w prostocie, diablo trudne do osiągnięcia i pracochłonne w wykorzystaniu. Można się obawiać, że przełożenie tak zawiłego technologicznego konceptu na język muzyki zaowocuje kakofonią niezrozumiałych, nieprzystępnych dźwięków, ale nic bardziej mylnego. “Abstract Language Model” jest albumem porażająco pięknym i subtelnym, a pomysł, który za nim stoi, czyni z niego dzieło ponadczasowe.
Znalazło się tutaj siedem utworów, a tytuł każdego z nich koresponduje z nazwami etapów pracy w procesie przetwarzania języka naturalnego. Rozpoczynamy od “Extraction”, które niespiesznie rozwija się dronowymi szumami, nienachalnie wirującymi wokół elektrodźwięków przetykanych głębokimi, basowymi uderzeniami. Zestaw szybko ewoluuje w ambientowy krajobraz, a rozciągnięte szeroko średnie tony wysuwają się na pierwszy plan, przypominając muzyczny kalejdoskop mieniący się soczystymi barwami (synestezja albo wciąż mam w pamięci hipnotyzujące wizualizacje, które towarzyszą projektowi muzycznemu i przybliżają wytworzony przez Lutza trans-język).
Drugi utwór, “Analysis”, zdaje się nieco bardziej surowy i mroczny, ale ten mrok odbieram głównie podskórnie, intuicyjnie, za sprawą zintensyfikowanych dronów i niewyczyszczonych szumów. Dynamiczne falowanie dźwięków, ich przypływy i odpływy po niecałych siedmiu minutach przechodzą w “Rearrange”, gdzie świdrujący, wysoki dźwięk wibruje w otoczeniu klasycznie harmonijnych muzycznych pejzaży i gdzie, dokładając stopniowo coraz więcej elementów, Lutz bawi się kliszą “głosu z maszyny” – metalicznych dźwięków, które zwykle przychodzą nam na myśl jako odgłosy wydawane przez komputery czy roboty.
W “Process” dzieje się wiele, choć to najkrótszy utwór na albumie – trwa zaledwie półtora minuty. Jak w soczewce kondensują się tu wszystkie pomysły i wizje Lutza, przygotowując słuchaczy na kolejny dziesięciominutowy pejzaż. “Transformation” urzekł mnie chyba najbardziej ze wszystkich pozycji na albumie. Jest tu tajemnica, pobrzmiewają echa rozkładu wzięte niemal żywcem z “Disintegration Loops” Basinskiego, a jednak te powolne, mozolnie budowane warstwy dźwięków kumulują się w sposób jednoznacznie wskazujący na lutzową proweniencję. Wieńczące wydawnictwo “Learning” oraz “Language” to prezentacja siły – élan vital płynie tu nieskrępowanie do samego końca, podlegając muzycznej mitozie, ewoluując w potencjalne artystyczne byty, nad którymi – mam nadzieję – niemiecki artysta wciąż zamierza pracować, być może w innym wydaniu i innej odsłonie.
Łatwo ulec pozorom, zwłaszcza podczas pierwszego słuchania tego albumu. Ot, elektroniczne wydawnictwo czerpiące pełnymi garściami z ambientu, muzyki dronowej i oscylujący głównie wokół zapętlonych muzycznych motywów. “Abstract Language Model” najbardziej zaskakuje przestrzennością i pięknem. Przestrzennością, bo albumy elektroniczne często przytłaczają mnogością środków i technik, a tutaj muzyczne motywy rozciągają są niemal do granic możliwości, wybrzmiewają w pełni, mutując się i swobodnie dopasowując do zmieniających się dźwiękowych okoliczności. Piękno “Abstract Language Model” objawia się z kolei dokładnie pomiędzy tym, co znane i tym, co nieoswojone.
Nie wiem, czy odważyłabym się sięgnąć po ten album, gdybym wcześniej poznała jego historię. Przytłoczyłoby mnie pozorne przeintelektualizowanie, wystraszyłabym się, że jako lingwistce musi mi się spodobać. Ale… na “Abstract Language Model” nie ma żadnego przymusu. Możemy złożyć dźwięki z towarzyszącymi im animacjami w naszej głowie; możemy słuchać ich w oderwaniu od całej historii; możemy je poprzestawiać wedle uznania i przearanżować w dowolnej kolejności. Lutz daje nam narzędzia i pokazuje możliwości, nie narzucając jedynego słusznego rozwiązania. Z lubością zanurzam się w tej swobodzie i was również do tego zachęcam.
— Natalia Glinka-Hebel via Soundrive
Effect? Generating artificial semiotic systems, a potential language that humans can use to communicate with machines. Brilliant in simplicity, fiendishly difficult to achieve and time-consuming to use. One may fear that translating such a complex technological concept into the language of music will result in a cacophony of incomprehensible, inaccessible sounds, but nothing could be further from the truth. “Abstract Language Model” is a devastatingly beautiful and subtle album, and the idea behind it makes it a timeless work.
There are seven songs here, and the title of each of them corresponds to the names of the stages of work in the natural language processing process. We start with “Extraction”, which slowly develops with drone noises, unobtrusively swirling around electrosounds interwoven with deep bass hits. The set quickly evolves into an ambient landscape, and the broadly extended mid tones come to the fore, resembling a musical kaleidoscope shimmering with rich colors (synaesthesia or I still remember the hypnotizing visuals that accompany the musical project and bring closer the trans-language created by Lutz).
The second track, “Analysis”, seems a bit more raw and dark, but I perceive this darkness mainly subcutaneously, intuitively, thanks to the intensified drones and unrefined noises. The dynamic waves of sounds, their ebbs and flows, after less than seven minutes, transform into “Rearrange”, where a drilling, high sound vibrates surrounded by classically harmonious musical landscapes and where, gradually adding more and more elements, Lutz plays with the cliché of a “voice from a machine” – metallic sounds that usually come to mind as sounds made by computers or robots.
There’s a lot going on in “Process”, even though it’s the shortest song on the album – it only lasts a minute and a half. All of Lutz’s ideas and visions are condensed here as if in a lens, preparing the listeners for the next ten-minute landscape. “Transformation” captivated me probably the most out of all the songs on the album. There is a mystery here, there are echoes of decay taken almost straight from Basinski’s “Disintegration Loops”, and yet these slow, laboriously built layers of sounds accumulate in a way that clearly indicates Lutz provenance. The final releases “Learning” and “Language” are a presentation of strength – élan vital flows here unrestrained until the very end, undergoing musical mitosis, evolving into potential artistic entities that – I hope – the German artist still intends to work on, perhaps in a different version and a different release.
It’s easy to be fooled by appearances, especially when listening to this album for the first time. Just an electronic release drawing heavily on ambient, drone music and oscillating mainly around looped musical motifs. “Abstract Language Model” surprises the most with its spaciousness and beauty. Spatial, because electronic albums often overwhelm with a multitude of means and techniques, and here the musical motifs stretch almost to the limits of possibilities, resounding fully, mutating and freely adapting to changing sound circumstances. The beauty of the “Abstract Language Model” lies precisely between what is known and what is unfamiliar.
I don’t know if I would have had the courage to reach for this album if I had known its story earlier. I would be overwhelmed by the apparent over-intellectualization and I would be afraid that, as a linguist, I must like it. But… there is no compulsion to use the “Abstract Language Model”. We can put together sounds with accompanying animations in our head; we can listen to them in isolation from the whole story; we can rearrange them as we wish and rearrange them in any order. Lutz gives us tools and shows us possibilities, without imposing one right solution. I enjoy immersing myself in this freedom and I encourage you to do the same.
— Automatic Google translation
